Dzień Morza

Światowy Dzień Morza, który obchodzimy 17 marca ma na celu uświadomienie, że morza są wspólnym dobrem, a ochrona środowiska morskiego powinna być przedmiotem zainteresowania i odpowiedzialności tak rządów czy instytucji, jak i społeczności ludzi.

Dzień obchodów jest datą podpisania Konwencji w 1948 roku, na mocy której powołano Międzynarodową Organizację Morską (IMO), wyspecjalizowaną agendę Narodów Zjednoczonych. Należy do niej obecnie 170 państw. W ramach ochrony środowiska morskiego, organizacja reguluje zasady użytkowania transportu morskiego – żeby przeciwdziałać generowanym przez niego zanieczyszczeniom. Zajmuje się również bezpieczeństwem na morzu oraz problemami ludzi zamieszkujących w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Zrzeszone w organizacji państwa ustalają ponadto jeden dzień w roku – zazwyczaj pod koniec września, w którym dany kraj obchodzi święto wraz z nowym za każdym razem hasłem przewodnim. W Polsce datę święta wyznacza Minister Infrastruktury, a zgodnie ze zwyczajem, cumujące podczas niego w polskich portach statki podnoszą galę banderową. Warto dodać, że w marcu obchodzimy również Dzień Ochrony Bałtyku i Światowy Dzień Wody, natomiast lata 2005-2015 to Międzynarodowa Dekada „Wody dla życia” ustanowiona przez ONZ, która ma na celu zwrócenie uwagi na zanieczyszczenia wody, jej brak lub złą jakość.

Morza stanowią 11% powierzchni wszechoceanu, czyli całkowitej warstwy oceanicznej planety. Zazwyczaj leżą na wyższych kontynentalnych „półkach”, rozciągają się na setki kilometrów i rzadko sięgają poniżej 200 metrów głębokości. Od oceanów oddzielają je przeważnie progi dna, brzegi kontynentu i wyspy, co utrudnia wymianę wód pomiędzy poziomami. W tym świetle tylko Morze Sargassowe leżące na Oceanie Atlantyckim nie ma żadnych z wymienionych fizycznych granic, a jego morskie „oblicze” jest oparte na cechach klimatycznych i biologicznych. Morze Kaspijskie i Martwe natomiast, morzami są tylko z nazwy i nie należą do zbioru 71 światowych mórz. To ogromne słonowodne jeziora, nie mające połączenia z oceanem.
Ze względu na położenie, morska klasyfikacja rozróżnia morza otwarte, przybrzeżne, międzywyspowe, między- i wewnątrzkontynentalne. Bałtyk reprezentuje ostatnią grupę. Większość jego powierzchni – nawiasem mówiąc, Bałtyk jest jednym z najmniejszych mórz na świecie – otaczają lądy Europy. Z Oceanem Atlantyckim ma szansę połączyć się jedynie za pośrednictwem Morza Północnego przez wąskie cieśniny duńskie. Oznacza to, że proces wymiany wód jest bardzo powolny i wprowadzane do niego zanieczyszczenia zostaną tam na długo, tymczasem tempo ich wzrostu dla odmiany rośnie. Trafiają do niego potężne ilości ścieków rolniczych, komunalnych, przemysłowych i komunikacyjnych, a na dnie morskim od dziesięcioleci zalegają toksyczne odpady wojenne. Wymieszanie wód Bałtyku z wodami oceanicznymi trwa około 30 lat. Jak dużej presji ulega nasze morze, odzwierciedlają liczby: w 9 nadbałtyckich krajach poza sezonem turystycznym bezpośrednio nad wybrzeżem mieszka 15 mln, a na terenie zlewni Bałtyku (czyli wraz z obszarem zasilających go rzek) – 85 mln osób łącznie.